بست های رزوه دار
اين مقاله شامل ابعاد و مشخصات مربوط به بست هاي رزوه دار ميباشد. براي کاربرد هاي خاص ميتوان از بست هاي بخصوصي استفاده کرد ،از اين رو ميتوان انواع مختلف و بديعي از بستهاي رزوه دار را براي اغلب مواردي که مورد نياز است بکار برد. با توجه به اين امر ، طراحان بست هاي رزوه دار با در نظر گرفتن مسا ئل مربوط به ساخت و توليد اين بست ها ،ميبايست به گونه اي آنها را بايد طراحي کنند که براي اغلب موارد و نياز مندي ها کاربرد داشته باشد. در زير توصيف خلاصه اي در مورد انواع مختلف بستهاي رزوه دار که به صورت وسيع ي در کشورهاي انگلستان و آمريکا بکار گرفته ميشود آورده شده است: پيچ هاي سرشش گوش ، پيچ آلن ، پيچ استوانه ، پيچ خود کار ، رول بولت ، پيچ چشمي و .... مهره شش گوش ، مهره باريک ، مهره قفلي ، مهره واشر دار ، مهره چهار گوش ، مهره چاکدار ، مهره سربسته ، مهره کاسه نمدي و .. واشرتخت ، واشر فنري يا واشر قفلي ، واشر چهار گوش ، واشر بشقابي و ..و انواع قلاويز ها .
جداولي که اندازه هاي آن به صورت متريک باشد نيز به صورت مشابه گروه بندي شده اند.با استفاده از اين طبقه بنديها انتضار ميرود که ميزان اشتباهات به هنگام انتخاب بست هاي مناسب کاهش يافته و در نتيجه ميزان بستها در محل خود افزايش يابد ودر نتيجه از ميزان مصرف بي مورد آنها نيز کاسته شو د.
بست هاي رزوه دار و واشر هاي مورد استفاده در کشورهاي انگلستان/ آمريکا
پيچ مهره دار چهار گوش ، پيچ هاي شش گوش استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.2.
مهرهاي شش گوش استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.2.2
پيچ هاي آلن استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.3
پيچ هاي مهره دار سر گرد، پيچ مهره دار خزينه دار و پيچ هاي مهره دار با شکل سر مخصوص استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.5
پيچ هاي با سر کلاهکدار چاکدار و پيچ هاي تنظيم با سر چاکدار و با سر مربعي استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.6.2
پيچ هاي ماشيني و مهره هاي پيچ هاي ماشيني استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.6.3
پيچ هاي خودکار و پيچ هاي محرک فلزي استاندارد آمريکا ANSI/ASME B18.6.4
پيچ و مهره هاي خروسکي و پيچ هاي پروانه اي استاندارد ملي آمريکاANSI B18.17
واشر هاي قفل کن استاندارد ملي آمريکا ANSI/ASME B18.21.1
واشر هاي ساده استاندارد ملي آمريکاANSI/ASME B18.22.1
بست ها و واشر ها در واحد متريک
پيچ هاي شش گوش متريک ANSI B18.2.3.M
پيچ هاي شش گوش ISO/DIN 4017,DIN 933
پيچ هاي شش گوش ISO/ DIN 4018, DIN 558
پيچ هاي شش گوش با رزوه هاي ريز ISO8676, DIN962
پيچ هاي شش گوش فلانج دار ANSI B18.2.3.4.M
پيچ مهره دار شش گوش فلنج دارISO 8100 /04 , DIN6921
پيچ هاي مهره دار شش گوش متريک ANSI B18.2.3.5.M
پيچ هاي مهره دار سر شش گوش ISO/DIN 4014 , DIN931
پيچ مهره دار با سر شش گوشISO/DIN 4016 , DIN 601
پيچ مهره دار با سر شش گوش با رزوه هاي ريز ISO 8765, DIN960
پيچ مهره دار ساختاري شش گوش سنگين متريک ANSI B18.2.3.7.M
پيچ مهره دار شش گوش براي بکار بردن در پيچ کاري هاي ساختاري با کشش بالا DIN 6914
پيچ هاي بستره شش گوش متريک ANSI B18.2.3.8.M
پيچ هاي آلن متريک ANSI B18.3.1.M
پيچ هاي آلن ISO 4762 , DIN 912
مهره هاي شش گوش متريک ANSI B18.2.4.1.M ,B18.2.4.2.M
مهره شش گوش نوع1 ISO/DIN 4032, DIN 934
مهره هاي شش گوش ISO/DIN 4034 , DIN 555
مهره هاي شش گوش چاکدار متريک ANSI B18.2.4.3.M
مهره اشپيل خور شش گوش DIN 935
مهره اشپيل خور باريک شش گوش DIN 979
مهره هاي فلنج دار شش گوش متريک ANSI B18.2.4.4.M
مهره هاي فلنج دار شش گوش ISO 4261 , DIN 6923
مهره هاي پشت گير شش گوش متريک و مهره هاي شش گوش سنگينANSI B19.2.4.5.M ,2.4.6.M
پيچ هاي آلن شولدر دار متريکANSI B18.3.3.M
پيچ هاي آلن شولدر دار ISO 7379 , DIN 9841
پيچ هاي آلن سر پهن متريکANSI B18.3.4.M
پيچ هاي آلن سر تخت متريکANSI B18.3.5.M
پيچ آلن خزينه دار شش گوشDIN 7991
پيچ هاي تنظيم آلن متريک ANSI B18.3.6.M
پيچ هاي تنظيم آلن ISO 4026,4027,4028,4029 , DIN 913,914,915
پيچ هاي مهره دار سر گرد با گلويي چهار گوش ANSI B18.5.2.2.M
مهره هاي فلانچ دار شش گوش با گشتاور متداول متريکANSI B18.18.3.M-1998
مهره هاي شش گوش با گوشش با گشتاور متداول با اينسرت نايلونيISO 7043 , DIN 6926
مهره شش گوش با گشتاور متداول – تماما فلزي ISO 7044 , DIN 6927
واشر هاي ساده متريک ANSI B18.22M
واشر هاي پيچ و مهره هاي شش گوش تا سختي 250 ISO 7089/90 , DIN -125-T1
واشر هاي پيچ و مهره هاي شش گوش از تا سختي300 ISO 7089/90 , DIN -125-T2
واشر هاي پيچ و مهره هاي سر عدسي شکل از سختي250 ISO 7092, DIN -433-T1
واشر هاي پيچ و مهره هاي سر عدسي شکل از سختي300 ISO 7092 , DIN -433-T2
پيچ هاي سر عدسي شکل چاکدار ISO 1207,DIN 84
پيچ هاي خودکار شش گوش IS0/DON 1479
پيچ هاي خودکار استوانه سر پهن چاکدار ISO/DIN 1481
پيچ هاي خودکار سر تخت خزينه دار چاکدار ISO/ DIN 1482
پيچ هاي خودکار با سر بيضوي شکل خزينه دار چهار سو ISO/ DIN 1483
پيچ هاي استوانه اي سر پهن چاکدار ISO / DIN 1580,DIN 85
پيچ هاي سر پهن چهار سو ISO , DIN 7045
پيچ هاي سر تخت خزينه دار چهر سو ISO , DIN 7046
پيچ هاي خزينه سر عد سي چهار سو ISO , DIN 7047
پيچ هاي خودکار سرپهن چهار سو ISO / DIN 7049,DIN 7981
پيچ هاي خودکار سر تخت خزينه چهار سو ISO / DIN 7050,DIN 7982
پيچ هاي خودکار سر عدسي خزينه چهار سو ISO / DIN 7051,DIN 7983
پيچ هاي مهره دار و پيچ ها
در برخي موارد مي توان پيچ هاي مهره دارو پيچ ها را بجاي يکديگر بکار بست ولي ميبايست به خاطر داشت که پيچ هاي مهره دار را همراه با يک مهره بکارمي برند. از طرفي ديگر ، پيچ در محل هايي که از قبل در آنها رزوه موجود مي باشد بکار بسته مي شوند. در برخي موارد ، پيچ ها با شکل رزوه متفاوت مثل پيچ هاي خودکار مي توانند خود رزوه هايي مورد نظر را ايجاد نمايند . پيچ ها و پيچ هاي مهره دار هر دو از بست هاي رزوه کاري شده خارجي ميباشند که رزوه ها در آنها مي توانند در محل هاي مختلف آنها مثل سر / شولدر / ساقه ايجاد شده و براي اتصال المان هاي جدا از هم به يکديگر و يا بستن آنها به محلي ديگر استفاده گردند. از پيچ دوسر نيز براي کاربرد هاي مشابه استفاده مي شوند با اين تفاوت که اين پيچها داراي سر نبوده و بنابراين داراي محلي براي اعمال گشتاور نمي باشند.
دو روش کلي براي ايجاد قسمت سر پيچ مهره دار وجود دارد : روش آهنگري و روش ماشين کاري.
روش آهنگري از لحاظ اقتصادي و همچنين نحوه جريان دانه بندي ساختار ، روش مناسبتري نسبت به ماشين کاري ميباشد. دماي آهنگري مابين دماي اتاق تا 2000 درجه فارنهايت ميتواند متغير باشد. ولي با اين وجود تعداد زياي از قطعات به صورت سرد آهنگري مي شوند که ماشين کاري مورد استفاده براي اين مورد ماشين هاي مورد استفاده براي اين ماشين هاي سر چين و يا ماشين هاي پيچ مهره دار ساز ناميده ميشوند. موادي که قابليت شکل پذيري خوبي در حالت سرد ندارند را ميبايست در حالت گرم آهنگري نمود. همچنين از اهنگري گرم براي توليد پيچ هاي مهره دار که توليد آنها بخاطر بزرگيشان توسط عمليات چاق کردن سرد مقدور نيست استفاده مي شود. در صورتي که تعداد سر هاي پيچ هاي مهره دار مورد نياز براي توليد زياد باشد استفاده از روش آهنگري گرم بخاطر گراني آن نسبت به روش آهنگري سرد مناسب نمي باشد.
برخي مواد مانند فولاد هاي زنگ نزن ، در دماهاي بالاتر از 1000 درجه فارنهايت آهنگري گرم ميشوند. بوجود آوردن چنين حرارتي دو مزيت دارد : 1- به فشار آهنگري کمتري نياز دارد زيرا که استحکام تسليم ماده به خاطر افزايش دماي آن کاهش ميابد .2- نرخ کار سختي نيز در اين حالت کاهش ميابد. ناحيه مابين سر پيچ مهره دار و ميله آن(شعاع راكورد) باعث ايجاد تغييري قابل توجه در سطح مقطع پيچ مهره دار ميگردد. مهم است که اثر اين شعاع راکورد به کمترين حد ممکن برسد. هر چه شعاع راکورد بيشتر باشد اثر آن کمتر خواهد بود ولي براي اين امر نيز حدي وجود دارد زيرا که افزايش بيش از حد شعاع باعث کاهش ناحيه باربري زير سر پيچ مهره دار ميشود. شعاع راکورد هاي مختلط مانند راکورد هاي بيضوي ، باعث افزايش قسمت انحنا در قسنت ساقه پيچ و کاهش قسمت انحنا در قسمت سر پيچ مهره دار ميشودو بنابراين باعث کاهش ميزان افت ناحيه باربري سطح پيچ مي شود.شعاع راکورد هاي مابين سر پيچ و ساقه آن نبايستي هرگز توسط سوراخ پيچ محدود يا مقيد گردد. با ايجاد پخ مناسب يا شعاع مناسب بر روي لبه سوراخ ميتوان از تداخل شعاع راکورد با سوراخ جلوگيري کرد. عدم رعايت اين مسئله منجر به کاهش طول عمر خستگي سازه مي شود. علاوه بر اين در حالتيکه بر لبه سوراخ پخي زده نشود امکان دارد ميزان بار اوليه در صورتيکه لبه سوراخ تحت بارگذاري شکسته شود ،به ميزان زيادي افت نمايد.
شکل هاي پيچ هاي مهره دار
پيچ هاي مهره دار شش گوش به دو شکل وجود دارند :
1- پيچ هاي مهره دار شش گوش استاندارد
2- پيچ هاي مهره دار شش گوش سنگين/ پيچهاي مهره دار شش گوش ساختاري سنگين
رزوه اين نوع پيچ ها مي تواند درشت دنده (يونيفايد) يا دنده ريز باشد. ابعاد قسمت سر پيچ هاي مهره دار شش گوش سنگين تقزيبا به اندازه 8/1 اينچ بيشتر از محدوده ابعادي پيچ هاي مهره دار شش گوش استاندارد ميباشدو بدين خاطر نيز ناحيه باربري آنها بيشتر است.
مهره ها
اغلب مهره هاي مورد استفاده چهار گوش يا شش گوش ميباشند. مهره هاي چهار گوش معمولا در تلرانسهاي دقيق ساخته نميشود و کاربرد آنها عموما در کارهاي سبک ميباشد. مهره هاي شش گوش در فرمهاي مختلفي بصورت استاندارد و سنگيني وجود دارند. مهره هاي شش گوش با اندازه هاي نازکتر با عنوان مهره هاي پشت گير شناخته ميشوند. مهره هاي پشت گير براي قفل کردن مهره ها مورد استفاده قرار ميگيرند. معمولا يک مهره پشت گير تحت اثر گشتاور نشيمنگاهي بر روي يک پيچ يا پيچ دو سر قرار ميگيرند و سپس در جاي خود ثابت نگه داشته ميشود تا اينکه يک مهره کاملا تحت اثر گشتاور قرار گرفته و بار اوليه مد نظر برسد. اين عمل باعث ميشود مهره ها در جهت مخالف هم قرار گرفته و با سفت و فشرده ساختن رزوه ها به هم به عنوان مهره هاي قفل کن عمل نمايند (مهره باريک). مهره هاي شش گوش استاندارد پشت گير (مهره باريک) داراي ابعاد کوچکتر از مهره هاي شش گوش و پشت گير سنگين ميباشند : تا ابعاد 16/9 ، مهره استاندارد حدود 16/1 اينچ نازکتر از قسمت تخت ميباشد.علاوه بر اين مهره هاي پشت گير همواره نازکتر از مهره هاي شش گوش با اندازه هاي اسمي يکسان ميباشند.براي مهره هاي استاندارد و مهره هاي پشت گير ، محدوده اختلاف ضخامت از 16/2 اينچ تا 2/1 1 اينچ ميباشد. مهره هاي شش گوش در انواع مختلفي موجود ميباشند. مانند مهره هاي قفل کن با اينسرتهاي نايلوني ، مهره هاي فلانج دار و مهره هاي اشپيل خور (مهره چاکدار) مهره هاي شش گوش مورد استفاده در دماها و فشار هاي بالا از نوع مخصوص استفاده ميشود، براي دماها و با فشار ملايم از مهره ها ي ASTM A194 از درجه 2 استفاده ميشود. مهرهاي كوئنچ شده براي استفاده در حالت هاي دما و فشار بالا مناسب بوده و از مهره ها با استاندارد ASTM 194 از درجه 2 استفاده مي شود. در حالت دما و فشار خيلي بالا از مهره هاي موليبدين – کربني عمليات حرارتي شده و يا مهره هاي موليبدين - کرم با استاندارد ASTM 194 از درجه 4 تا 7 استفاده ميشود.
مهره هاي شش گوش در واحد کشور هاي انگلستان/ آمريکا از لحاظ ابعادي گسترده تر از مهره هاي شش گوش در واحد متريک ميباشند ولي انواع مختلف مهره هاي شش گوش در واحد متريک خيلي بيشتر بوده و در اشکال مختلف موجود ميباشد که شامل مهره هاي پشت گير(مهره باريک) ، مهره قفل کن با اينسرت نايلوني ،مهره هاي فلانج دار و مهره هاي اشپيل خور (مهره چاکدار) ، مهره هاي کاسه نمدي و مهره هاي واشر دار ميباشد.
پيچ هاي معمول مورد استفاده ، سر پيچ هاي ماشيني و اشکال مختلف رزوه ها
پيچ هاي شش گوش ، معمولترين پيچ هاي مورد استفاده ميباشند. اين پيچ ها بطور خيلي مختصر با پيچ هاي مهره دار شش گوش در قسمت پيچ هاي مهره دار در همين مقاله مقايسه شده اند. پيچ هاي ماشيني داراي شکل سر هاي پايه و استاندارد شده مختلف و متنوعي ميباشند. علاوه براين براي سر هاي مختلف پيچ ها (نظير چهار سو ،شکاف دار، سر ستاره و غيره ) سيستم هاي محرک متفاوتي نيز بکار گرفته ميشود. به استثناي پيچهاي با سر نوع چاکدار، پيچ هاي با سر شيار دار متقاطع يا چهار سو و پيچ هاي آلن براي بقيه انواع سر ها ، سيستم محرک استانداردي وجود ندارد. بنابراين قبل از بکار بستن يک پيچ يا سيستم محرک بهتر است بهترين نوع پيچ موجود انتخاب شود. به استثناي پيچ هاي شش گوش، تمامي پيچ هاي ماشيني وقتي از بالا به آن نگاه ميشود به شکل مدور ديده مي شود.
سر اتصالي : اين نوع طرح سر پيچ ها تنها در سطوحي قابل استفاده هستند که داراي سطح تکيه گاهي تخت باشند. در ظاهر سر ها شبيه سر عدسي شکل ميباشند ولي از آنها عريضتر و کوتاهتر هستند.به خاطر ارتفاع کم سر،پيچ هاي با سر اتصالي تنها با محرک هاي چاکدار بکار ميروند.
سر استوانه اي : اين نوع طرح سر بيشتر در پيچ هاي متريک اروپايي عموميت دارد اين نوع سر مشابه سر عدسي شکل با ارتفاع بلندتر ميباشد با اين تفاوت که سطح بالايي آن شياردار ميباشد.
سر عدسي شکل: سر عدسي شکل را ميتوان براحتي از طريق کناره هاي نسبتا بلند و سطح بالاي گرد و مدور آن تشخيص داد.
سر خزينه دار تخت : دو نوع طرح براي اين نوع سر ها وجود دارد: يکي سر با زاويه سر تقريبا 82 درجه که معمولتر است و ديگري سر با زاويه سر تقريبا 100 درجه که منحصرا در کارهاي ظريف به کار ميروند. در صورت مستقر ساختن صحيح اين نوع پيچ در جاي خود سطح سر اين پيچ با سطح اطراف خود هم سطح ميشود. سر خزينه دارتخت اصلاحي سري با ابعاد يک سايز بزرگتر و يا سري با ابعاد دو سايز کوچکتر از اندازه معمول سرخزينه دار تخت ميباشد سر هاي اصلاحي را ميتوان با محرکهاي با مقطع شياردار بکار بست.
سر شش گوش : اين نوع سرها را ميتوان از طريق شش سطح کناري تخت آنها ،سطح تکيه گاهي تختشان و همچنين سطح تخت قسمت بالايي آنها شناسايي کرد. براي باز و بسته کردن اين نوع سر ها ازآچار فرانسه يا محرک هاي چاکدار استفاده ميشود.
شش گوش واشردار : اين نوع سر نوع تصحيح شده سر شش گوش ميباشدکه داراي ترکيبي از سطح تکيه گاهي گرد و تخت ميباشد. براي باز و بسته کردن اين نوع سر ها نيز از اچار فرانسه يا محرک هاي چاکدار استفاده ميشود.
سر خزينه دار بيضوي شکل : سطح سر اين نوع سر پيچ ها مدور و گرد بوده و زاويه سرشان نيز تقريبا برابر 82 درجه ميباشد.سر خزينه دار بيضوي شکل اصلاحي سري با ابعاد يک سايز بزرگتر يا سري با ابعاد دو سايز کوچکتر از ابعاد معمول سر خزينه دار بيضوي شکل ميباشد. سرهاي اصلاحي را تنها ميتوان با محرک هاي با مقطع چاکدار بکار بست.
سر پهن : سطح بالايي يک پيچ سر پهن در صورتي که از نوع چاکدار باشد تخت ميباشد ولي در صورتي که سطح بالاي آن داراي مقطع شيار دار باشد گرد و مدور است . پيچ هاي با سرپهن معمولا به پيچ هاي با سرگرد مدور ترجيح داده ميشوند.
پيچ سرگرد: اين نوع سر از نوع سر پيچ ماشيني شبه بيضي شکل ميباشد.زاويه سر اين نوع سر، چند درجه با سر پهن تفاوت دارد که باعث ايجاد چاک يا شياري با عمق تقريبا يکنواخت در سطح مقطع سر پيچ شده و برآمدگي کمتري نسبت به سطح تکيه گاهي را ايجاد مينمايد.
سر تقويتي : سر تقويتي دومين نوع سر پيچ از لحاظ عريض بودن بعد از سرهاي نوع اتصالي ميباشد. اين نوع سر کم ارتفاع و مدور بوده و مابين سطح تکيه گاهي آن و شيار موجود در سر فاصله کمي وجود دارد. ازاينرو نيز بواسطه اين نوع طراحي ، سري ضعيف بوده و ميبايست تنها در گشتاورهاي محرک کم بکار گرفته شود.
براي پيچ هاي ماشيني ميتوان از مهره ها نيز استفاده کرد، اگر چه استفاده از مهره در پيچ ها آنها را تبديل به پيچ مهره دار ميکند براي اين پيچها از مهره هاي شش گوش و همچنين مهره هاي چهار گوش استفاده ميشود که مهره هاي شش گوش براي پيچهاي با اندازه کوچک نيز بکار برده ميشود. ابعاد متريک براي طول پيچ هاي ماشيني بر مبناي کوچکترين طول پيچ ميباشد که برابر با 3 برابر اندازه قطر آن بوده و شامل بخش رزوه نشده قسمت پايين سر پيچ نيزميشود.براي مينيمم مقدار طول ، اين بخش رزوه نشده تقريبا برابر 20 درصد قطر پيچ ميباشد. براي طولهاي با محدوده متوسط (بيشر از 30 ميلي متر براي 2 و 2.5 و بيشتر از 50 ميليمتر براي ديگر انواع پيچ هاي متريک) طول قسمت رزوه نشده تقريبا برابر 3/1 اندازه قطر پيچ ميباشد. براي پيچ هايي با طول زياد ، طول قسمت رزوه شده براي پيچ هاي متريک 2 و 2.5، مينيمم برابر 25 ميلي متر و براي پيچهاي با قطرهاي بزرگتر 30 ميلي متر خواهد بود.
پيچ هاي خودکار و پيچهاي برشي رزوه :
براي سالهاي متمادي پيچ خودکار نوع A يکي از پر استفاده ترين پيچ هاي خود کار بود. رزوه اين نوع پيچ ها خيلي درشت مي باشد، امروزه اين نوع پيچ ها ي خودکار زياد مورد توجه نبوده و توصيه نميشوند.رزوه هاي نوع AB از اين پيچها جايگزين نوع A شده اند. و ابعاد آن نيز مطابق با استاندارد هاي نوع DIN 7940
و ISO 1478 نوعST رزوه هاي پيچهاي خودكار مي باشد.
پيچ هاي خودكار نوع AB را ميتوان براي اغلب کاربرد ها بکار بست، و براي اينکار ابعاد سوراخ مرکزي را ميبايست مطابق اندازه هاي ياد شده در جداول پيچهاي خودکار ايجاد کرد، پيچهاي خودکار با رزوه هاي از نوع B در ورق هاي فلزي ، آلياژ هاي غيره آهني تخته هاي چند لايه و پلاستيک ها بکار بسته ميشوند.
اين نوع پيچ ها همان پيچ هاي نوع AB با انتهاي تخت ميباشند که نوع متريک آنها با استاندارد DIN 7940 و ISO 1478 مشخص مي شود.پيچ هاي خودکار نوع BT که به نام پيچ هاي خودکار نوع 25 معروفند ، داراي رزوه و نوک مته شکل پيچ هاي نوع B مي باشندبا اين تفاوت که اين پيچ ها داراي شياربرشي برروي نوک خود نيز ميباشند. اين نوع پيچ ها بيشتر در پلاستيک ها بکار ميرود.
پيچ هاي واشر دار
پيچ هاي واشر دار پيچ هايي هستند که داراي واشر متصل به خود ميباشند. از آنجاييکه اغلب پيچ ها از نوع شيار دار يا چهار سو تخت و در اندازه هاي قطر اسمي از شماره 2 تا 2/1 ميباشند ، سر اين نوع پيچ ها نيز ميتواند از نوع مدور ، تخت ، استوانه اي ، عدسي شکل، تقويتي ، اتصالي ، شش گوش يا شش گوش واشر دار باشند. نوع رزوه هاي اين پيچ ها نيز به مانند رزوه هاي پيچ هاي ماشيني ميباشند. پيچ هاي با واشر قفل کن داراي دندانه هاي داخلي و خارجي ، واشر هاي مربعي ، مارپيچي ، مخروطي و صفحه تخت ، از انواع پيچ هاي واشر دارميباشند.انواع جديدي براي اين پيچ ها بوجود آمده اند که تولييد کنندگان آنها با توجه به برخي کاربرد هاي بخصوص آنها را طراحي و توليد نموده اند. معمولا پيچ هاي واشر دار در قطر هاي مابين 047/0 تا 2/1 و قطر هاي متريک از 1 تا 12 موجود ميباشد . محدوده طولي آنها نيز از 8/1 تا 3 اينچ و در واحد متريک از 3 تا 75 ميلي متر ميباشد.
پيچ هاي آلن
پيچ هاي آلن براي کارهايي طراحي شده اند که در آنها فضاي کافي براي بکار بردن انواع ديگر پيچ ها موجود نمي باشد. بعلت استوانه اي بودن شکل سر پيچ و همچنين اچار خور بودن قسمت داخلي سر پيچ ميتوان آنها را بجاي پيچ هايي که به خاطر آچارخور بودن قسمت خارجي سر پيچ بکار گرفتنشان غير ممکن است، بکار برد. در طراحي اوليه در محدوده ابعادي مختلف هيچ گونه رابطه مشخصي مابين قطر اسمي ميله پيچ ، قطر سر پيچ و اندازه حفره موجود در سر پيچ وجود نداشت. در سال 1960 سازمان استاندارد ها روابط مشخصي را در محدوده ابعادي مختلف منتشر ساخت . پيچهايي که با استفاده از اين استاندارد ها توليد ميگردند به عنوان پيچهاي الن سري "1960" معروف ميباشند. طراحي هاي قديمي پيچ هاي آلن که در سال 1936 بوجود آمدند زياد توليد نشدند. نامگذاري پيچ هاي سري 1936 و 1960 گاها باعث ايجاد اشتباهاتي ميشد. زيرا که نام اين سري ها که با اعداد بيان ميشوند در برخي از مواقع با نام مواد بکار گرفته شده در پيچ ها که آنها نيز با اعداد نام گذاري ميشوند اشتباه گرفته ميشد.در حاليکه اين نامگذاري ها تنها مربوط به تاريخ پذيرش اين نوع طراحيها بعنوان استانداردي براي اين پيچها بوده و در رابطه با خواص مکانيکي پيچها چيزي را بيان نمي کنند.
استاندارد ISO 898 از سري استاندارد هاي سازمان بين المللي استاندارد سازي شامل دسته بندي ويژگيهاي مربوط به پيچ هاي آلن ميباشد كه از اين نظر مشابه استاندارد SAE J429 از سري استاندارد هاي جامعه مهندسين خودرو ميباشد.
دسته بندي اين ويژگي ها از لحاظ تفاوت در جنس و مواد و اختلاف در ميزان استحکام پيچها انجام شده است .براي پيچ هاي آلن دو دسته 10.9 و 12.9 بيشتر مشابه هم ميباشند. اعداد بکار رفته در نامگذار ي دسته بندي ها ويژگي هاي اين پيچها بيانگر استحکام کشش نهايي اسمي و درصد استحکام تسليم اسمي پيچ مربوطه ميباشد.بطور مثال يک بست به دسته 10.9 داراي استحکام نهايي اسمي 1000 مگا پاسکال و درصد استحکام تسليم برابر 90 درصد ميباشد. با توجه به استحکام دسته 10.9 ميبايست جنس ماده مورد استفاده دربست از فولادهاي کربني غير آلياژي باشد.
استاندارد ASTM A574M از سري استاندارد هاي کشور آمريکا ميباشد که براي پيچ هاي آلن بکار ميرود ،اين استاندارد يک سطح استحکامي مشخصي را براي تمامي پيچ هاي آلن بکار ميبرد که اين سطح استحکام مشابه با استحکام مربوط به دسته 12.9 از استاندارد هاي ISO بوده و براي پيچ هاي آلن با واحد اينچ نيز بکارگرفته ميشود. همانطور که گفته شد ، استاندارد کشور آمريکا تنها يک سطح استحکام را براي تمامي پيچ ها آلن مشخص ميسازد. از آنجاييکه پيچ هاي آلن ساخته شده در دنيا از استانداردهاي متعددي پيروي ميکنند بيشتر آنها از استاندارد ASTM A574M تبعيت نمي نمايند. بنابراين پيچهاي آلن متريک ممکن است مشابه هم به نظر برسند ولي احتمالا از دسته 8.8 ،10.9 A ويا 12.9 باشند. استاندارد مريوط به کشور امريکا تمامي پيچ هاي آلن را به سمت استاندارد ASTM A574M سوق ميدهد که مشابه با استاندارد ISO دسته 12.9 ميباشد(داراي استحکام کشش نهايي برابر 1220 مگا پاسکال)
پيچ هاي تنظيم آلن داراي سطح تکيه گاهي کمتري نسبت به پيچ هاي شش گوش با قطر اسمي يکسان ميباشند و در هنگام استفاده از پيچهاي تنظيم آلن در حالتيکه پيچمهره دار تحت تنش کششي قرار گرفته باشد ميبايست از واشر سختکاري شده و سنگ زده شده استفاده کرد. در غير اين صورت احتمال اين وجود دارد که سرپيچ داخل واشرفرو رفته و باعث آزاد شدن تنشهاي داخلي درون پيچ ميشود.
پيچ آلن شش گوش سر کوتاه : اين پيچ ها معمولا در قطعاتي که بعلت نازک بودن بيش از حد نمي توان پيچهاي آلن استاندارد را بکار برد و همچنين در کارهاي با لقي محدود مورد استفاده قرار ميگيرند.
پيچ هاي آلن با سر شولدري: پيچ هاي شولدري داراي يک قسمت برش خورده مابين رزوه و قسمت شولدر بوده و باعث ايجاد يک انطباق بسته ميشود. اين پيچ ها در اغلب قالب هاي سنبه و ماتريس ها مثلا جهت نگهداري ورق ها در محل خود بکار گرفته ميشوند. همچنين ميتوان از اين پيچها به عنوان يک راهنما در سوراخکاري و فرايندهاي شکل دهي استفاده کرد.ديگر کاربرد هاي اين پيچها عبارتند از استفاده به عنوان پين هاي تکيه گاهي در بازوهاي نوساني ، اتصالات و اهرمها ، استفاده به عنوان محور در غلطکهاي بادامکي و ديگر قطعات چرخان ، پاشنه هاي گردان و پيچ هاي دوسر دنده .اين پيچ ها به خاطراستفاده شان در ورقگير ها و فنرهاي سنبه و ماتريسها پيچهاي مهره دار ورقگير نيز ناميده ميشوند.
پيچ هاي آلن سر تخت و سر پهن: اين پيچها در اتصالات نچندان بحراني نظير محافظ هاي ماشينکاري، لوله ها، در پوشها و غيره مورد استفاده قرار ميگيرند. استفاده از اين پيچها براي مواردي که در آنها استحکام بالا مورد نياز بوده و بايستي در آنها پيچ هاي آلن معمولي استفاده شود، توصيه نمگردد.
نوک پيچ هاي تنظيم: اين نوکها در هر دو نوع پيچ تنظيم آلن و چهار گوش معمول ميباشد.
کلاهک دار آجدار: اين نوع پيچها براي بکار گيري دايمي در محل هاي قابل دسترس بر روي چرخ دنده ها ،بوشنها ، پوليها، دستگيره ها ويا شفتها طراحي شده اند. اين پيچ ها در برابر شل شدگي حتي در برابر ارتعاشات شديد نيز مقاوم ميباشند.
کلاهدار ساده: اين پيچها در شفتهايي از جنش روي، آلياژهاي ريختگري حديده اي و ديگر مواد نرم که اعمال گشتاورهاي سفت کردن بالا در آنها نشدني است بکار گرفته ميشوند.
پيچ هاي آلن تخت : در قطعاتي که ميبايست به كرات تعويض شوند بکار گرفته ميشوند. پيچهاي آلن تخت باعث ايجاد آسيب ديدگي کمي بر روي سطح قطعه اي که بر روي آن قرار ميگيرند ميشوند. اين پيچها را ميتوان بر روي شفت هاي سخت کاري شده و همچنين به عنوان پيچهاي تنظيم بکار برد. استفاده از اين نوع پيچها بر روي ديواره هاي با ضخامت کم و توپيهاي نرم ترجيح داده ميشود.
پيچ هاي آلن بيضوي شکل : همانند پيچهاي آلن نوک تخت ، پيچ هاي آلن بيضوي شکل براي کارهايي که نياز به تنظيم هاي متعدد بدون ايجاد تغيير شکل بر روي قطعه باشد مورد استفاده قرار ميگشرند. همچنين از اين پيچها در سطوح گوشه دار نيز استفاده ميشود.
پيچ هاي آلن مخروطي : براي اتصال دايم قطعات مورد استفاده قرار ميگيرند. قابليت نفوذ بالاي اين پيچها در داخل قطعه کار ، قدرت محور و نگهدارندگي بالايي را بدست ميدهند. اين پيچها در پاشنه هاي گردان و براي کارهاي تنظيمي ظريف بکار ميروند.
پيچ هاي زبانه دار / نيمه زمانه دار : براي اتصال دايم يک قطعهبه قطعه ديگر از اين پيچها استفاده ميشود. اغلب بجاي ميخهاي بي سر از اين پيچ ها استفاده ميگردد.کارکردهاي خوبي دربرابر قطعات سختکاري شده يا لوله هاي توخالي دارند.
مهره هاي ضامن و مهره هاي سريع:
اين مهره بسته هاي رزوه دار را بصورت داخلي سفت و محکم دربر ميگيرند که اين امر نيز خود داراي مزاياي زيادي در عمليات مونتاژ کاري ميباشد. از آنجاييکه اين مهره ها از نوع مهره هاي آزاد و متحرک (شناور) ميباشند ، نياز به سوراخکاري در فيکسر جهت نصب بر روي آن نميباشند سيستم هم محوري آزاد اين مهره ها نيازي به ابزارهاي بخصوص ، مهارتهاي خاص و ديگر تجهيزات ويژه ندارد. مهره هاي ضامن ، مهره هاي مربعي رزوه داري ميباشند که بر روي گيره ضامن سوار ميشوند در حاليکه مهره هاي سريع باعث ايجاد سوراخي ميشوند که ميتوان در انها مهره هاي قلاويز کاري شده يا پيچهاي واشردار را بکار بست.
پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ):
سه نوع شکل متفاوت از پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ) که بطور وسيعي مورد استفاده قرار ميگيرند وجود دارد. معمول ترين نوع اين پيچ ها ، پيچ دو سر دنده پيوسته (Continuous thread Stud) ميباشند ،که خود بر دو دسته تقسيم ميشوند : پيچ هاي استاد بولت نوع 1 از دو انتها خود اندازه گيري شده و دندانه هاي آن از نوع UNRC-2A ميباشند. پيچ استاد بولت پيوسته نوع 2 از ابتداي دندانه يک طرف سر تا ابتداي دندانه سر ديگر پيچ اندازا گيري شده و نوک آنها نيز تخت و پخ زده شده است. پيچ هاي استاد بولت پيوسته نوع 2 با توجه به استاندارد ANSI B16.5 توليد شده اند و دندانه هاي آنها نيز در حاليکه ابعاد آنها از يک اينچ کمتر باشد ازنوع UNRC-2A و در صورتيكه بيشتر از يك اينچ باشد از نوع 8UNR-2A خواهد بود ( اين حالت در کارهاي با دماها / فشارهاي بالا رخ ميدهد).
پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ) با انتهاي قلاويز کاري شده(Tap-end stud)داراي رزوه هاي متفاوتي در هر يک از دو سر خود ميباشند و قسمت بدون رزوه اين پيچ ها در وسط اينها قرار دارد. قسمت رزوه دار کوتاهتر اين پيچها داراي رزوه ها از دسته NC5 با انطباق تداخلي و يا از نوع رزوه هايي از دسته UNRC-3A ميباشد. سر پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ) پخ زده شده بوده و بگونه اي طراحي شده که بتواند به داخل يک سوراخ رزوه كاري شده رزوه شوند انتهاي ديگر اين پيچها ( داراي رزوه بيشتر ) داراي رزوه هايي از نوعUNRC-2A بوده و سر آنها نيز پخ زده شده و يا گرد شده ميباشدو در اين قسمت مهره ها را بکار ميبرند. طول اسمي اين پيچ ها به طول کلي آنها اطلاق ميشود.پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ) با انتهاي قلاويز کاري شده نوع 1 داراي قسمت رزوه کاري نشده ميباشد. پيچهاي دو سردنده با انتهاي قلاويزكاري شده نوع2 ممكن است داراي قسمت هاي رزوه كاري نشده باشند(رزوه ها از نوع نورد شده ) و يا اينکه کاملا بدنه انها رزوه کاري شده باشد (رزوه ها از نوع برشي ).بدنه اين پيچها داراي مينيمم قطر گام ا ز دسته 2A بوده و يا داراي ماكزيمم قطر پايه رزوه اي كه مهره خور ميباشد ، خواهد بود.
پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ) با انتهاي قلاويز کاري شده نوع 3 داراي تلرانس بدنه اي برابر قطربزرگ رزوه ها از دسته2A ميباشند و پيچ هاي دو سردنده با انتهاي قلاويز کاري شده نوع 4 داراي بدنه اي فرز کاري شده با تلرانس بخصوص که مشتري سفارش مي دهد ميباشند.
پيچ هاي دو سر دنده ( استاد بولت ) دوبلDouble-end stud:اين پيچ ها به گونه اي طراحي شده اند که بتوان در هر دو سر آنها مهره ها را بکار بست . بدنه در اين
پيچ ها دو قسمت با طول مساوي را که داراي رزوه هايي از دسته 2A ميباشند را از هم جدا کرد . نوک اين پيچ ها پخ زده شده و يا گرد شده ميباشند. طول اين پيچ ها به طولکلي آنها اطلاق ميشود.
منبع : پیشگامان پیچ پارس | تولید کننده پیچ و مهره